CUMUA SURESİ

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِي لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ.

Cumua Suresi ayet 9

فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

Cumua Suresi ayet 10

وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَيْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَةِ وَاللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ

Cumua Suresi ayet 11

        Evet, bu ayeti kerimde müminlere ikaz vardır. Cenab-ı Allah’u Teâlâ; Cuma gününde nasıl bir muamele lazımdır? diye onu beyan ediyor. Ve buyuruyor ki:

 

         Ey iman edenler!

        Cuma gününde, Cuma namazı kılmak için, sela okunurken, siz müminler o müezzinin, Cuma nidasını işittiğiniz vakit, dünyevi alış verişini yani ticareti bırakın. Cuma hutbesini dinlemek için, acele edin. Saiyinizi harcayınız. Eğer bilirseniz sizler için en hayırlısı budur. Çünkü burada ahireti, yani bakiyi faniyeye tercih doğuyor ki dünyanın ticareti zailedir. Ama ahiretin ticareti ise; indi ilahiyede mahfuz olarak baki kalacaktır. Sizler için en hayırlısı ise; bakiyi, faniye tercih etmektir ve eğer fehminiz, kalbiniz, selim ise. Ama vakta ki Cuma namazı; hutbesiyle, adabıyla, erkânıyla, bitirdiniz ondan sonra yeryüzüne yayınız. Maîşetinize bakınız. Allah’u Teâlâ’dan rızkınızı talep ediniz. Bilesiniz ki Cenab-ı Allah fazilet sahibidir. Çokça zikir ediniz Allah’u Teâlâ’yı muhakkak hoşnud edeceksiniz. Şüpheniz olmasın. İşte bu konunun mevzuyu bahse şöyle olsa gerek. Sahabeler devrinde Efendimiz (s.a.s), Cuma namazından sonra, hutbeyi okurdu. Bayram namazları gibi. Zannediliyordu ki hutbe dinlemezse de bir şey olmaz. Şehre gelen, bir gıda dağıtma kervanı tıblık çalardılar ki herkes anlasın ve bu yardımdan faydalansın. Tesadüfen dehiyatül kelebinin kervanı Cuma gününe rast geldi. Bu defi çalarken Efendimiz (s.a.s) hutbeyi okuyordu. Ama namazı kılmışlardı. Bu kervanın getirisinden faydalanmak için, hutbe dinlemesini tergeyip dağıldılar. Rivayeti muhtelife göre kimisi; 12 kişi ve yahut 8 kişi ve yahut 16 kişi veyahut 4 kişi veyahut 28 kişi veyahut 31 kişi kalmıştır diyenler vardır. Zira hutbenin vacip olduğunu o zamana kadar bilmemişlerdir. Efendimiz bu hale vakıf olunca, hutbeyi namazın öncesine takdim etmiştir ki bilsinler hutbenin dinlemesi de, Cuma namazı gibi farzdır. Terk edilemez. Ondan sonra hutbe namazın öncesine alındı. Ve bir daha da öyle bir işlem de olmadı. Şimdi mebnayi ihtilaf beyan oldu. Cuma namazının kılma adedi şafiye göre 39, hanifeye göre 12 demeleri bundan neşed etmiştir. Bu ise pek muteber değildir. Zira adede bakılırsa, İslam şiari haleldar olur. Ve cumanın terk edilmesi, lazım gelir. Maalesef imamı şafinin kavli kadimine göre, tercihen dört kişiyle de Cuma namazı kılınır, buyurup içtihad eylemiştir. İrşadıl ibad el fıkıhı kurdide imamı belkıniden rivayet edilmiştir. Nazar edilsin. Bu ise; bazı müştehidler ittifak ederek, denilmiş ki evet Cuma namazının cemaatle kılınması vaciptir. Velâkin imamı Ebu Yusuf’a göre; cemaat mafevkal vahittir (birden fazlasıdır). Fe la meşahate Sefvatüt Tefasir ile Savi’nin nakliyatlarına göredir.

Bediûzzaman Said Nursi Talebelerinden Fakih Şükrü zâde

Muhammed Nuri ÇELİK